SIRTÜSTÜ YÜZME TEKNİĞİ ::
• sırtüstü yüzme tekniğinin gelişimi
sirt üstü yatay pozisyonu kullanarak suda ilerleme en eski zamanlardan beri bilinmektedir. sırtüstü yüzme hakkındaki ilk bilgiler 1538 yılında Nicolas Wynman'ııı "Colymbetes" adlı kitabında verilmiştir. Ayrıca, ünlü pedagog Guts Muths da sırtüstü yüzme tekniğinin özellikle can kurtarma için çok önemli olduğunu söylüyordu.
Sportif açıdan sırtüstü yüzme tekniğinin kurbağalama yüzme tekniği ile birlikte, XIX. Yüzyılın ilk yarısında başladığı bilinir. Aslında, o zaman kullanılan teknik, kurbağalama tekniğinin sırtüstü versiyonuydu. Bu stilin gelişiminde İngiliz yüzme okulunun önemli bir katkısı vardır.
Krawl yüzme tekniğinin ortaya çıkması ile beraber, krawl'da kullanılan hareketler sırtüstü stiline adapte edilmeye başlanmıştı. 1920 yılında Hebner adlı Amerikalı yüzücü bu yeni tekniği kullanarak 100 m sırtüstünü 1.12.2 derecesi ile yüzdüğünde, artık eski teknik (kurbağalama sırtüstü) performans yüzücülerinin ilgi alanından çıktı. Fakat yine, uzmanlar bu eski tekniğin can kurtarmada kullanılan yüzme stillerinde yer almasının önemli olduğunu savunmaktadırlar.
İlk başlarda, sırtüstü yüzme stili, ilkel krawl yüzme stiline çok benziyordu: vücut, tam olarak sırtüstü yatay pozisyonda değildi, baş ve omuzlar suda yüksek bir pozisyonda ve kol hareketleri suya çok yakın yapılıyordu. Bu nedenle vücut sürekli yalpalanıyordu ve bacak hareketleri ise kuvvetli ve dizlerden fazla fleksiyon yaparak meydana geliyordu.
İlerleme süratinin yükseltilmesi, kol ve bacak hareketlerinin ritmi hızlandırılarak yapılıyordu.
Japon yüzmesinin gelişim yıllarında (1930-1940) bacak hareketi mükemmelleştirildi. Bunun sonucu dizler fleksiyon yapmıyor ve bacak hareketinin genişliği azalıyordu. Yine Japon yüzücülerin getirdikleri bir yenilik olarak, vücut suda tamamen sırtüstü yatay pozisyonu alıyordu; Vücudun pozisyonuyla birlikte kolların suya girişi başın üzerinde ve suyun çekilişi daha derin yapılabiliyordu. Suyun çekilişinin daha derin yapılması kol hareketinin ritminin düşmesine ve bacak hareketinin ritminin yükseltilmesine yol açmıştır.
Hemen hemen aynı yıllarda, Amerikalı antrenör Robert Kiphuth yeni bir teknikle Japonların üstünlüğüne son verdi. Kiphuth'un yüzücüsü olan Kiefer'in yeni tekniğinde kol tamamen başın üzerinde suya girmiyor ve suyun çekilişi o kadar derin yapılmıyordu. Aynı zamanda bacak hareketinin ritmi azaltılmış ve 6 bacak koordinasyon tekniği için ilk adımlar atılmıştır.
1948 yılında Fransız yüzücü Georges Valery geliştirilmiş kol hareketi tekniğini göstermiştir. Yeni tekniğe göre suyu çekme sırasında el, ilerleme çizgisine paralel bir çizgi üzerinde hareket ediyordu: Düz olan kol omuzların ekseni ile aynı çizgi üzerine geldiğinde, dirsek flekisyon yapıyor ve bu şekilde meydana gelen hareket ilerleme yönüne paralel oluyordu.
1956-1960 yılları arasında Australyalı yüzücüler de bazı değişiklikler meydana getirdiler: Bacak hareketi ritmi azalırken, kol hareketi frekansı yükseltildi.
Tekniğinin mükemmel leştin l m es i Amerikalı antrenör James Counsilmen'in yüzücüsü ve birçok rekora imza atan, Tom Stock'un katkısıyla devam etmiştir. Stock'un tekniğindeki yenilik omu. rotasyonuydu.
Bütün bu değişikliklerden faydalanan ve sırtüstü tekniğinin en son sekili veren Eski Doğu Almanya yüzücüsü Roland Matthes'in tekniğinde, vücut pozisyonu Kiefer tekniğinden, bacak hareketi Japon tekniğinden vo omuz rotasyonu Stock tekniğinden alınmıştır.
• sırtüstü bacak hareketinin teknik uygulaması
- Pasif hareket: Bacak gevşek şekilde aşağıya doğru iner.
- Aktif hareket: Hareket kalça ekleminden yapılır. Diz hafif bükülürken, parmak uçları gergin ve içe doğru rotasyon yapar. Dizin suyun üzerine çıkmasına az bir mesafe kaldığında ise, alt bacak ve ayak yukarıya doğru bir "kırbaç" gibi hareket eder.
Genel hatalar:
- Bacakların kalçadan karma doğru çekilmesi.
- Bacakların düz ve gergin olması.
- Dizin sudan çıkması.
• sırtüstü bacak hareketleri öğretmek için kullanılabilen egzersizler
1. Suyun dışında, ayakla tek bir bacakla hareketin uygulanması.
2. Suyun dışında, asılı pozisyonda, bacak hareketi uygulanması.
3. Bir jimlastik sırasında sırtüstü yatay pozisyonda, bacak hareketi yardımıyla ve ferdi olarak uygulanması.
4. Havuzun kenarında oturarak, tek bacakla daha sonra çift bacakla ve alternatif olarak bacak hareketi uygulanması. Burada oyun da düzenlenebilir "En uzağa kim su atar?"
5. Duvardan iterek eğiticiye doğru bacak hareketi ile ilerleme
6. Tahta ile sırtüstü yatay pozisyonda ilk önce nefes almadan, daha sonra nefes alıp-vererek bacak hareketi ile ilerleme.
7. Mesafeyi arttırarak, tahta ile ve tahtasız olarak bacak hareketi ile ilerleme.
8. Kolları öne uzatarak veya kollar vücudun yanma olarak bacak hareketi ile ilerleme.
9. Tahta veya tahtasız ayak paletleri kullanarak, bacak hareketleri ile ilerleme.
• sırtüstü kol hareketinin teknik uygulaması
• Aktif hareket 3 evreden oluşmaktadır: Kolun suya girişi ve suyun tutulması evresinde, kol suya dışa doğru rotasyon yapıp, düz olarak suya girer. Bu pozisyonu koruyarak, 20-30 cm kadar suyun içinde harekete başlanır. Kolun suyu çekme evresinde, kolun hareket yönü ilerleme yönünün aksinedir. Dirsek fleksiyon yapar ve 90 derecelik bir açı oluşuncaya kadar harekete devam eder. Kolun suyu itme evresinde, su bacaklara doğru itilir ve kol kalçanın yanma gelinceye kadar devam eder.
• Pasif hareket kolun sudan çıkması ile başlar. Kolun havada izlediği yol suya dikeydir ve kol başın arkasında uzatıldıktan sonra, dışa doğru rotasyon yapar ve tekrar suya girer.
Genel hatalar:
1. Kolun yana atılması veya dirsekten fleksiyon yapılarak suya girmesi.
2. El bileğinin gevşek tutulması.
3. Suyu çekme evresinde kolun düz olması.
4. Suyu itişin kısa olması.
5. Kolun suya başın arkasında değil, yandan girmesi.
• sırtüstü kol hareketinin öğretiminde kullanılabilen egzersizler
1. Suyun dışında, ayakta tek kolla hareketin uygulanması.
2. Suyun dışında, ayakta alternatif olarak kol hareketinin uygulanması.
3. Jimlastik sehpasında yatay pozisyonda kol hareketinin uygulanması.
4. Suyun dışında, ayakta bir kol yukarıda, diğer kol kalçanın yanında olarak, aynı anda kolların pozisyonunu değiştirme.
5. sırtüstü kayma pozisyonunda, her iki kol yukarıda olarak, tek kolun hareketi uygulaması.
6. sırtüstü kayma pozisyonunda, her iki kol vücudun yanında olarak, tek kolun hareketi uygulaması.
7. sırtüstü kayma pozisyonunda, bir kol yukarıda, bir kol vücut yanında, kolların aynı anda pozisyonu değiştirmesi.
8. Mesafeyi arttırarak kol hareketi.
9. El paletleri ile kol hareketi uygulanması.
• sırtüstü yüzme tekniğinde nefes ahp-vermenin teknik uygulaması
sırtüstü pozisyonunda baş sürekli suyun üzerinde olduğu için, nefes alıp-vermede fazla problem yaşanmaz. Uzmanlara göre, en iyi nefes alma aralığı, bir kolun sudan çıkması ile diğer kolun sudan çıkması arasındaki zamandır.
• sırtüstü yüzme yarış tekniğinde dönüş tekniklerinin zaman içerisinde gelişimi
sırtüstü yüzmedeki dönüş teknikleri zaman içerisinde, krawl tekniğindeki gibi çok değişikliğe uğramıştır. 1935 yılına kadar sırtüstü dönüşü krawl dönüşü gibi yapılırdı, yani havuzun kenarından bir kolla destek alarak vücudun yönü değiştiriliyordu, Japon yüzücülerin geliştirdiği teknikte, dönüşten önce kol duvardan destek alıyor, ilk önce yüzüstüne bir yan dönüş daha sonra öne bir takla ile tam dönüş gerçekleştiriliyordu. 1976 yılında Amerikalı yüzücüler "tabak dönüşü" uyguladılar. Zaman kazanma açısından ve basitlik olarak bu dönüş o zamana kadar kullanılan en etkili, teknikti.. Dönüşten önce kol su seviyesinin altına yerleştiriliyordu, dizler karına çekiliyordu ve yana bir dönme gerçekleştirerek, ayaklar duvara yerleştiriliyordu. 20 yıl sonra I988'de, yıllar boyunca kullanılan "tabak dönüşü "nün yerini "takla dönüşü" aldı.
• sırtüstü yüzmede yarış dönüşünün teknik uygulaması
• Duvara hamle: Dönüş bölgesine geldiğinde, yüzücü dönmek istediği tarafa kolunu atar ( sol kol, sağa dönmek için, sağ kol, sola dönmek için). Bu hareketle birlikte vücut 180 derecelik bir yana dönüş gerçekleştirir ve krawl stilindeki takla pozisyonuna gelir.
• Tam dönüş: Çene göğse yaklaştırılır, dizler hafif fleksiyon yapar ve taklaya başlanır.
• Duvardan itiş: Takladan sonra vücut sirt üstü pozisyonuna gelir ve ayaklar duvardan iter.
• Suyun içinde ilerleme ve sudan çıkış: İtişten sonra bacaklar birkaç dolfin hareketi yaparak, hız artışı sağlanır. Dolfin hareketi bittiğinde, ayak vuruşu ile ilk kol atılır ve suyun yüzeyine çıkılır.
• sırtüstü yüzmede yarış dönüşü öğretmek için kullanılabilen egzersizler
1. Suyun dışında jimnastik minderi üstünde takla.
2. Suyun dışında jimnastik minderi üstünde takla, sonra duvara ayaklan koymak.
3. Suyun içinde kulvarda veya bir sopanın çevresinde takla.
4. Suyun içinde, yüzerken takla ve sırtüstü pozisyonuna gelme.
5. Duvarda takla ve sırtüstü pozisyonuna gelme.
6. Duvarda takla ve yön değiştirme.
7. Duvarda takla, yön değiştirme ve duvardan itiş.
8. Komple takla.
• sırtüstü yüzme yarış tekniğinde depar tekniklerinin gelişimi
Uluslararası Yüzme Federasyonu'nun öngördüğü sırtüstü yarışlarının suyun içinden başlaması kuralı, deparın birleşimlerine fazla değişiklikler getirilememesine yol açmıştır. İlk başlarda sırtüstü depar basit bir arkaya bırakılma ile yapılıyordu. Daha sonra, deparın yüksekliğini etkileyecek hareketler aranmaya başlandı, fakat yüksek bir depardan sonra suya fazla batma söz konusu olduğu için, bu yöntem çok fazla başarılı olamadı. Günümüzde vücudu suyun üzerinde yükseltebilecek hareketlerden sakınmaktadır Dolayısıyla, günümüzde kullanılan sırtüstü deparında vücut ileriye atılır ve uçuş sırasında mümkün olduğu kadarı ile suyla paralel olmasına dikkat edilir.
• sırtüstü yüzme yarış tekniğinde yarış depar protokolü
Yüzücüler yarışacaktan kulvarların başına gelirler. Hakemin verdiği düdük sesi ile birlikte, yüzücüler suya atlar ve depar taşının alt tarafında bulunan kolluğu tutarlar Kurallara göre, suya girme ve kulluğu tutma zamanı suya adaptasyon sağlamak için kullanılabilir. Çıkış komutu beklerken, vücut gevşek, ve ayaklar havuzun duvarından destek alır. "Take your marks" komutu ile kollardan fleksiyon yapılır ve vücut öne çekilir. Çıkış sinyali verildiğinde yanşa başlanır.
• sırtüstü yüzme yarış deparın teknik uygulaması
• "Take your marks" komutunda yüzücü ayak tabanlarını havuzun duvarına yerleştirir, vücût kollardan öne çekilir ve vücudun ağırlık merkezi sudan çıkar.
Çıkış sinyali verildiğinde yüzücü arkaya doğru bir atlayış uygular. Ayaklar duvardan destek alır, duvarı iter ve baş arkaya doğru çekilir. Kollar arkaya savrulur. Uçuş: İtişten sonra vücut suyla paralel olarak ilerler ve kalçalardan ekstensiyon yapılır. Arkaya atılan baş öne doğru çekilir ve bu şekilde vücudun suya fazla batması engellenmiş olur.
Suya giriş: Hafif ekstensiyon yapan vücut yaklaşık 30 derecelik bir açı ile suya girer ve suyun altında yapılan birkaç dolfin bacak vuruşuyla hız kazanmaya başlanır.
• sırtüstü yüzme yarış deparını öğretmek için kullanılabilen egzersizler
1. Suyun dışında bir jimnastik barını tutarak, dizlerden fleksiyon yapılması.
2. Suyun dışında ayakta, kollan yandan yukarıya savurma hareketi.
3. Suyun dışında çömelmiş pozisyonda, kolların yandan yukarıya doğru savrulması ile birlikte fırlatma.
4. Havuz kenarında çıkış evrelerinin öğrenilmesi.
5. Havuz kenarında, depar taşına çekilerek, hamle hazırlık hareketlerinin öğrenilmesi.
6. Suyun altında sırtüstü kaymanın öğrenilmesi.
7. Suyun altında sırtüstü kayma ve dolfin bacak hareketlerinin öğrenilmesi.
8. Yanş deparının uygulanması.
• sırtüstü yüzmede hareket koordinasyonu
En çok kullanılan koordinasyon, krawl'daki gibi, 6 bacak vuruşuna bir çift kol hareketidir.
kaynak:
Ana Maria Olaru - Sportif yüzme, 1998
Ana Maria Günsel - Herkes için yüzme, 2005